ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 18، شماره 5، مرداد 1404 ، شماره پی در پی 111

مقایسه کنشگری زنان در ابومسلم نامه و رابین هود

صفحه (225 - 244)
فریده داودی مقدم (نویسنده مسئول)، مطهره طاهری
تاریخ دریافت مقاله : اسفند 1403
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : خرداد 1404

چکیده

زمینه و هدف: ادبیات عامه در هر فرهنگی بازتابی از آرمانها و اضطرابهای جامعه است. این پژوهش به بررسی بازنمایی هویت و کنشگری زنان در دو اثر شاخص ادبیات عامه، «ابومسلم‌نامه» (ایران) و «رابین هود» (انگلستان)، میپردازد. هدف اصلی، واکاوی تفاوتهای نقش آفرینی زنان در این دو اثر است.

روشها: روش این پژوهش مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی است. جامعه آماری تحقیق، کتاب رابین هود نوشته هنری گیلبرت و ابومسلم نامه تصحیح حسین اسماعیلی است.

یافته ها: زنان ابومسلم‌نامه، عیّارهایی تمام عیارند و در میدان جنگ تن به تن، شبروی و جاسوسی توانمندند. هر چند آنان در نقشهای معشوق، دختر، خواهر و مادر دیده میشوند؛ اما همزمان میتوانند نقشهای سرباز، جاسوس و فرماندۀ جنگی را هم به خوبی ایفا کنند. این در حالیست که زنان رابین هود تنها در دو نقش زیبارویان نیازمندِ کمک و پیرزن حیله گر دیده میشوند. زنان ابومسلم‌نامه، همواره نقش یاری رسان را ایفا میکنند و این امر هم در میدان نبرد و هم در عیّاری دیده میشود و نقشی محوری در پیشبرد روایت ایفا میکنند. در حالی که زنان رابین هود، همواره یاری خواه هستند و نقش یاری رسانی آنها به پرستاری محدود شده است و عمدتاً در جایگاه معشوق، قربانی یا شخصیتهای حاشیه ای تصویر شده اند.

نتیجه گیری: این تفاوت را میتوان بازتابی از بافت مذهبی (تأثیر گفتمان شیعی) در ابومسلم نامه و ساختار فئودالی-مردسالارانه در رابین هود دانست. این مطالعه نشان میدهد ادبیات عامه نه تنها آیینۀ واقعیتهای اجتماعی، بلکه ابزاری برای بازسازی هویت زن در بستر تاریخی است.

کلمات کلیدی
ابومسلم نامه , رابین هود , عیّاری , زنان.

• ذوالفقاری، حسن ،محجوب ، محمد جعفر .(1382).ادبیات عامیانه ایران.تهران: نشر چشمه.
• طرسوسی، ابوطاهر.(1380).ابومسلم نامه(جلد 1-4) (تصحیح اسماعیلی،حسین). تهران:معین، قطره، انجمن ایران شناسی فرانسه در ایران.
• عبدالغنی حسن، محمد.(1353). ابومسلم خراسانی. ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: کتاب های سیمرغ.